Przez jednych nazywany jest Duchem Bieszczadów, inni mówią o nim „dziki kot” – tak brzmi zresztą w tłumaczeniu na język polski jego angielska nazwa. Ale są też tacy, którzy w jego istnienie w ogóle nie wierzą.
Gdzie spotkać żbika
Żbik, bohater dzisiejszego spotkania, ma typowo kocią naturę, a swoim trybem życia wcale nie ułatwia bliższego poznania. Dość, że możemy mieć już pewność co do jego istnienia w polskich lasach.
Niestety obszar występowania żbika w Polsce jest niewielki. Obecnie można go już spotkać tylko w Karpatach, a jego populacja liczy około 200 sztuk. Trudno jest precyzyjnie określić liczbę osobników wolno żyjących w naszych górach. Żbik jest wyjątkowo tajemniczym zwierzęciem.
Pręgowany dziki kot
Na pierwszy rzut oka łudząco przypomina domowego kota, typowego burego dachowca z czarnymi pręgami. Jednak to właśnie te pręgi pomogą nam odróżnić żbika od kota. Jedna z nich przebiega od głowy do ogona i nie łącząc się z pręgami na ogonie. Pręgi widoczne są też po bokach, na łapach i ogonie. Na szerokiej głowie żbika widnieją cztery ciemne prążki charakterystyczne tylko dla tego gatunku. Oczy zwykle zielone, choć bywają też niebieskie, z czarnymi pionowymi źrenicami. Brązowo-czerwony nos, wokół którego trudno nie dostrzec długich wibrysów - czuciowych włosów kota.
Ogon żbika jest nieco krótszy od ogona jego domowego kuzyna i bardziej masywny. Na całej długości posiada ciemne pierścienie, sama końcówka jest też wyraźnie ciemniejsza i grubsza. Sierść żbika jest dłuższa i zdecydowanie bardziej puszysta od tej, którą posiadają koty domowe.
Żbik jest większy i masywniejszy od kota domowego. Samice mogą mieć długość ok. 45-60 cm, a samce 50-67 cm. Waga samic może osiągać 4-6 kg, męskich osobników nawet 6-10 kg.
Zwyczaje żbików
Żbik, jak przystało na kota, jest zwierzęciem terytorialnym. Badania wykazały, że areały samców mogą dochodzić nawet do 20 kilometrów kwadratowych. Terytorium samicy jest zwykle zdecydowanie mniejsze i może pokrywać się z terytorium samca. Nigdy odwrotnie - żaden samiec nie będzie tolerował na swoim terenie konkurenta. Dziennie żbiki pokonują dystans około 12 km.
Tropy żbików są bardzo podobne do tropów kota domowego. Jest to jedna z przyczyn, dla której trudno jest określić liczbę osobników na danym terenie, odróżnienie ich jest właściwie niemożliwe. Kiedy żbik idzie powoli, tylne łapy stawia tam, gdzie wcześniej postawił przednie. Dzięki temu jego trop tworzy linię prostą. Dodatkowo wewnętrzny palec przednich łap umieszczony jest tak wysoko, że nie pozostawia żadnego śladu. Mając więc pięć palców, pozostawia ślady jedynie czterech.
Żbiki często wędrują na pograniczu lasów i łąk oraz w pobliżu cieków wodnych. Ma to związek z większą łatwością zdobywania pokarmu.
Czym żywi się Duch Bieszczadów
W skład diety tych dzikich kotów wchodzą gryzonie, małe ssaki, ptaki, ryby lub żaby. Żywią się też resztkami pozostawionymi przez inne drapieżniki. Dziennie zjadają około 600 gramów pożywienia. Polują głównie w nocy, samce potrafią w poszukiwaniu ofiary przemieszczać się z prędkością nawet 5 km na godzinę przez całą noc. Są dobrymi myśliwymi, w zależności od potrzeby potrafią upolować wiewiórkę wspinając się za nią po drzewach lub tkwić nieruchomo przez kilkadziesiąt minut zasadzając się na swoją ofiarę. Żbiki są też wyjątkowo odważne. Pomimo mniejszych rozmiarów, potrafią skutecznie przegonić np. lisa. Wyginają łukowato grzbiet i jeżą się, co powoduje, że wyglądają na dużo większe niż są w rzeczywistości. Dodatkowo szeroko otwarty pysk i gardłowe burczenie powodują, że intruz nie ma ochoty na bezpośrednie starcie. Co ciekawe, żbiki w ogóle nie miauczą.
Marcowanie i młode
Znając już podobieństwa do zwyczajów kota domowego, łatwo się domyślić, że okres godowy żbików wypada w okolicach marca. To jedyny czas, w którym porzucają swoje samotnicze życie na rzecz poszukiwania partnerki. W wyniku takiego spotkania, po 63-69 dni ciąży, przychodzą na świat kocięta. W jednym miocie może być od 1 do nawet 7 młodych.
Samica na gniazdo wybiera miejsca ustronne i bezpieczne. Zwykle są to wykroty, załomy skalne, jaskinie lub borsucza lub lisia nora. Młode rodzą się zupełnie bezbronne i ślepe. Oczy otwierają po około 10-ciu dniach. Przez kolejnych 7-8 tygodni karmione są mlekiem matki. Samodzielne życie są gotowe rozpocząć po 5-6 miesiącach, a dojrzałość płciową osiągają przed ukończeniem roku. Po usamodzielnieniu się młodych, samica wypycha je z gniazda aby mogły rozpocząć własne życie.
Wiadomo, że żbiki w niewoli dożywają 12-15 lat. Do tej pory nie została zbadana długość życia tych zwierząt w naturze. Naturalnymi wrogami żbików są wilki, dzikie psy i niestety człowiek. Młodym żbikom zagrażają lisy i drapieżne ptactwo. Zagrożenie dla dzikich kotów stanowią również koty domowe. Przenoszą one choroby, przed którymi dzikie zwierzęta nie mogą się same ochronić.
Dlaczego populacja żbika nie rośnie
Główną przyczyną spadku populacji żbików są zmiany środowiskowe. Wycinka lasów, budowanie dróg uniemożliwiających naturalne przemieszczanie się tych zwierząt czy tworzenie tzw. monokultur leśnych powodują, że te dzikie koty nie mają możliwości zdobywania pożywienia, ukrycia się, zajęcia odpowiedniej wielkości terenu.
Zaburzony został również poziom zmienności genetycznej gatunku. Problem ten jest o tyle istotny, że żbiki mogą krzyżować się z kotami domowymi. Przypuszcza się, że ma to znaczący wpływ na zmniejszenie populacji tych zwierząt.
Wciąż dużym zagrożeniem dla żbików jest człowiek. Zwierzęta te giną pod kołami samochodów, a pomimo, że znalazły się na liście gatunków chronionych, nadal padają ofiarą kłusowników lub pomyłkowych odstrzałów.
Wybrane uwagi lub komentarze mogą zostać opublikowane pod artykułem.
1 Komentarz
Bardzo interesujący artykuł. Oby więcej takich o ginących gatunkach zwierząt i takich które żyją w Polsce a mało o nich wiemy. Bardzo dziękuję ????